Yorum: Harmattan - Gavin Weston

Puanlama : A-

Yazar: Gavin Weston
Çevirmen: Nuray Önoğlu
Sayfa Sayısı: 416
Dili: Türkçe
Yayınevi: Ayrıntı Yayınları

Gavin Weston’ın kitabı Harmattan, aynı isimle Ayrıntı Yayınlarından geçtiğimiz günlerde çıktı ve raflardaki yerini aldı. Ben kitabı bir süre önce Myrmidon Books aracılığı ile öğrenmiş ve yazar ile iletişime geçmiştim. Bu sayede de, kitabı İngilizce olarak okuma fırsatını buldum ve çok etkilendim. Bunun üzerine kitabın yazarı ile tekrar görüşerek bir söyleşi de yaptım ve hatta bununla da yetinmedim, Gavin Weston aracılığıyla kitabın çevirmeni Nuray Önoğlu ile de irtibat kurma şansım oldu ve kendisi de beni kırmayarak, kitaba dair kendi hikayesini bir konuk yorumda paylaştı. Hepsi bugün bu sayfalarda olacak ama önce kitabın yorumu;

Harmattan, kitabın başında da açıklandığı gibi; Arapça kökenli bir kelime ve Sahra Çölü’nden Batı Afrika’ya doğru esen tozlu ve kuru rüzgarlara verilen isim. Nijer Cumhuriyeti’nde yaşayan 11 yaşındaki kahraman Haoua’nın hayatında esen zorlu ve sert rüzgarları ifade eden de bir analoji aslında kitabın adı.

Kitap oldukça derin bir konu etrafında dönüyor; bizlere çokta uzak olmayan, çocuk yaşta ve zorla evlendirilen kız çocukları.

Hikayeyi ağzından dinlediğimiz Haoua, akıllı ve oldukça cesur bir kız çocuğu. Nijer Cumhuriyeti’nin medeniyetten uzak köylerinden birinde yaşamına annesi, babası ve 2 kardeşi ile birlikte devam eden Haoua, ailenin dört çocuğundan birisi. Büyük ağabeyi Abdelkrim ise, askerde ve kazandığı parayı ailesine yardım için yolluyor.

Kuzey İrlanda’lı bir ailenin kendisini okutmak için sponsor olması sayesinde, son derece meraklı ve öğrenme heveslisi olan Haoua, okula gitme ve okuma yazma öğrenme şansı elde ediyor.  Ama Haoua şansı devam edecek mi?

Hikaye, yazarın 8 yaşından itibaren İrlanda’lı bu aile ve kızları ile Haoua arasındaki mektuplarla böldüğü, üçüncü tekil kişi anlatımla, Nijer Cumhuriyeti’ndeki yaşamı  tüm açıklığıyla gözler önüne seriyor. Ailesinde verilen yaşam savaşı, küçük bir çocuğun ağzından sunulan son derece basit ve saf bir anlatımla daha da etkili bir şekilde hissediliyor. Yaşına ve yaşamına göre oldukça olgun bir dil ve ifade sunan Haoua’nın bu anlatım tarzı, bu zor konuya ferahlatıcı bir açı getirmiş diyebilirim. Gelişmiş bir ülke ile Nijer Cumhuriyeti’ndeki bu köy arasında, inanılması güç farklara bu mektuplaşma ile dikkat çekiliyor ve yazar, gayet etkili bir biçimde farkındalığı arttırıyor.

Haoua’nın hayatı her zaman umduğu gibi gitmiyor, ağabeyine hayran ancak kendilerine gönderdiği parayı babalarının kumar oynayarak harcadığını öğrenen Abdelkrim, birgün ansızın ziyaretlerine geldiğinde, tepki gösteriyor, ayrıca köyde babalarının ikinci bir eş almak istediği yönünde dolaşan söylentilerden de rahatsız olur. Bu sırada da babaları Abdelkrim’e içki içmesinden dolayı sinirlenmiştir ve aynı zamanda Haoua’nın evde hasta olan annesine yardım etmek ve görevlerini yapmak yerine okulda birşeyler öğreniyor olmasından da memnun değildir.

Bu olaylar sonucunda; Haoua, giderek ağırlaşan annesine bakmak için okuldan uzaklaşmak zorunda kalır. İç savaş’ın kızışması ile, bir yandan ağabeyi için endişelenirken, bir yandan annesine AIDS teşhisi konması, babasının yeni eşinin kötü tavırlarına maruz kalır ama daha büyük bir fırtına yaklaşmaktadır. Haoua eğitimine devam edebilecek mi ve kendisini bekleyen zorlukların nasıl üstesinden gelecek bunu okuyarak görmeniz gerekecek...

Yazar, hikayenin mümkün olduğu kadar açık ve doğru şekilde anlatılması için özel bir çaba sarfetmiş. Kitabın giriş bölümünde yer alan, etkili ve üzücü başlangıç sonrasında, uzunca bir süre Haoua’nın hikayesini ve Nijer Cumhuriyeti’ndeki yaşamı oldukça detaylı bir anlatımla sunmuş. Yer yer biraz fazla detaylı olmuş gibi görünsede, bu sayede; Afrika’daki en sıcak ve dünyadaki en yoksul ülkelerden biri olan, Nijer’e hiç gitmemiş olmanıza rağmen, tozlu ve kuru havayı adeta soluyor, çekilen güçlükleri içinizde hissediyorsunuz.

Yazarın daha kitabın başında okuyucuyu içine alan bir anlatımı var. Bazı noktalarda yazar, fazla gazeteci gibi yaklaşmış ve veriler bu şekilde sunmuş bile olsa, Nijer’li küçük bir kız çocuğu ağzından ve bakış açısından, okuyucu hiçte rahatsız etmeden, hatta yazarın yaşını ve milliyetini düşündürmeyecek bir başarıyla, sunmuş hikayesini. UNICEF tarafından en yüksek çocuk evlilikleri ve zorla evlendirme oranına sahip ülke olan Nijer Cumhuriyeti’nin gerçeklerini, birde Haoua’nın gözünden görmenizi tavsiye ederim.

Ben şahsen farklı kültürlere hikayeleri okumayı ve neler yaşandığını görmeyi seviyorum, ne kadar acıklı hikayelerle karşılaşsam bile... Bu tip kitapları seviyorsanız bu kitabı mutlaka tavsiye ederim, ama bu tip kitapları sevmiyor da olsanız, normal okuma listenizin dışında da yer alıyor olsa, bir farkındalık yaratmak uğruna yazılmış, sizi hızla içine çeken, bu son derece canlı hikayeye şans vermenizi öneririm.

Burada satın alabilirsiniz: